75 lat temu mieszkańcy Warszawy postanowili wzniecić powstanie przeciw niemieckiemu okupantowi. Chociaż te wydarzenia działy się daleko od naszego miasta, to nietrudno odnaleźć kolskie ślady w powstaniu warszawskim. Jednym z kapelanów był ks. Wiktor Potrzebski, wikariusz kolskiej parafii w latach 1904-1907.
Wiktor Potrzebski urodził się 30 lipca 1880 r. w Ślesinie, po ukończeniu studiów we włocławskim seminarium duchownym w 1904 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Na pierwszy wikariat został skierowany do naszej parafii (proboszczem był wówczas ks. kanonik Edward Narkiewicz). W Kole dał się poznać jako gorliwy kapłan, dobry kaznodzieja, a także działacz społeczny. Tworzył związki rzemieślnicze i zakładał spółdzielnie. Był aktywnym sympatykiem Narodowego Związku Robotniczego.
Jego działalność niepodległościowa nie była popierana przez władze carskie. Groziło mu więzienie, dlatego w 1907 r. opuścił naszą parafię i przez Prusy wyjechał do Galicji. Do 1921 r. posługiwał w parafiach archidiecezji lwowskiej. Następnie powrócił do naszej diecezji kujawsko-kaliskiej – do Bełchatowa i Piotrkowa Trybunalskiego, które w 1925 r. zostały przyłączone do nowej diecezji łódzkiej.
W 1928 r. przeniósł się do archidiecezji wileńskiej. Posługiwał w Trokach, a następnie w Grodnie, gdzie pełnił nawet funkcję dyrektora państwowego gimnazjum i liceum. Angażował się także w ruch harcerski. Zmobilizował swoich uczniów do obrony Grodna przed Rosjanami w dniach 19-21 września 1939 r. Znów musiał uciekać, tym razem do Warszawy okupowanej przez Niemców.
W Warszawie pod nazwiskiem Jan Orłowski objął stanowisko kapelana u sióstr loretanek. Organizował tajne nauczanie, a nawet przeprowadził egzaminy maturalne dla młodzieży z Grodna i Warszawy. Angażował się w działalność Armii Krajowej – został kapelanem IV Rejonu Obwodu Śródmieście, używał pseudonimu "Corda".
Po wybuchu powstania warszawskiego z dużym zaangażowaniem posługiwał jako kapelan. Każdego dnia odprawiał po dwie Msze św. i godzinami spowiadał. 13 sierpnia udzielił ślubu dwojgu powstańców – zdjęcia z liturgii są jednymi z najbardziej znanych fotografii z czasu warszawskiego zrywu.
Ks. Wiktor Potrzebski zginął 4 września 1944 r., przed południem, pod gruzami zbombardowanego przez Niemców budynku przy ul. Szpitalnej 4. Jego ciało rozpoznano po rozszarpanej sutannie. Wieczorem został pochowany na podwórku jednego z warszawskich budynków, później miejsce pochówku przeniesiono na cmentarz wojskowy na Powązkach.
tekst: Marcin Nowacki
zdjęcie – ks Wiktor udziela slubu powstańczej parze – fot ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego
