Zgodnie z ustawowymi uprawnieniami, ZUS prowadzi kontrole zarówno pod kątem prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak i prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich. Warto pamiętać, że każde zwolnienie jest zwolnieniem od wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej oraz wszelkich czynności, które mogą utrudnić powrót do zdrowia. Zwolnienie nie może też pełnić roli urlopu. Pracownik, który w czasie trwania zwolnienia lekarskiego, wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje to zwolnienie niezgodnie z jego celem, musi liczyć się z tym, że straci prawo do zasiłku chorobowego.

 W 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 496,3 tys. kontroli osób mających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Były to zarówno kontrole orzekania o niezdolności do pracy, czyli weryfikacja, czy osoba chora jest nadal chora, jak i kontrole wykorzystania zwolnień. W konsekwencji ZUS wydał 32,6 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na kwotę 31,2 mln zł.

 Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma również obowiązek obniżyć wysokość świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wszystkim tym osobom, którym ustał tytuł do ubezpieczenia. W ubiegłym roku takich spraw było 166,7 tys., a kwota ograniczonych wypłat sięgnęła 160,2 mln zł.

 Ubiegły rok był też ostatnim (z uwagi na wprowadzenie elektronicznych zwolnień), w którym ZUS obniżał wysokość zasiłku chorobowego i opiekuńczego w przypadku zbyt późnego dostarczenia zwolnienia tj. po 7 dniach. W takim przypadku zasiłek był ograniczany o 25 proc. za każdy dzień opóźnienia. W 2018 r. z tego powodu ZUS obniżył wysokość świadczeń w 52,7 tys. przypadków na łączną kwotę 3,5 mln zł. Od 1 grudnia ubiegłego roku z uwagi na wprowadzone e-zwolnienia obowiązek dostarczenia zwolnienia w ciągu 7 dni stał się nieaktualny.

Łącznie kwota obniżonych i cofniętych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w całym 2018 r. przekroczyła 195 mln zł.

W 2018 r. lekarze orzecznicy w Wielkopolsce przeprowadzili 42785 kontroli zasadności zwolnień lekarskich. W wyniku tych kontroli wydali 1016 decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłku, na kwotę 378400 zł. Kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich poddano natomiast 16386 osób. W wyniku tych kontroli 1296 osób pozbawiono prawa do zasiłku na kwotę 1471100  zł.

 W tym samym okresie na terenie podległym II Oddziałowi ZUS w Poznaniu, w wyniku kontroli lekarzy orzeczników wydanych zostało 309 decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłku, na kwotę 123700 zł. Kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich poddano natomiast 4578 osób. W wyniku tych kontroli 493 osoby pozbawiono prawa do zasiłku na kwotę 649300  zł.