Jak dbać o zabytki? Czy starać się przywrócić im – za wszelką cenę – stan oryginalny, czy dostosowywać do wymogów współczesności? A może starać się pogodzić ochronę tego, co dawne z potrzebami tego, co współczesne? Niełatwo wybrać najlepsze rozwiązanie. Przed koniecznością odpowiedzi na to pytanie stanęli wspólnie proboszcz parafii św. Floriana w Uniejowie ks. inf. Andrzej Ziemieśkiewicz oraz Józef Kaczmarek, burmistrz tego miasta. Znajdująca się w centrum Uniejowa XIV-wieczna kolegiata, wybudowana staraniem abp. gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego, wymaga bowiem pilnych prac konserwatorskich, szczególnie w obrębie murów świątyni oraz wyglądu wnętrz.

Pełniąca funkcję kościoła parafialnego świątynia jest jednym z najważniejszych zabytków nie tylko Uniejowa, ale całej diecezji włocławskiej. Liczni wierni przybywają tutaj, by modlić się u grobu św. Bogumiła. Gospodarz kolegiaty, ks. inf. A. Ziemieśkiewicz zwraca uwagę na podwójną wartość świątyni: „Z jednej strony o wartości kolegiaty uniejowskiej świadczy jej długa i godna historia. To piękny zabytek, będący widocznym świadectwem pięknych dziejów miasta. Ale jeszcze większe znaczenie ma dla nas świętość tego miejsca. Stając wewnątrz kolegiaty uświadamiamy sobie, że obecność św. Bogumiła umacnia nas w wierze, jest światłem, pokazującym co w życiu jest istotne. Życie Świętego Bogumiła, jego zaangażowanie w sprawy kościoła i państwa jest dla nas drogowskazem. Postać Bogumiła jest bardzo mocnym elementem identyfikacji Uniejowa i jego mieszkańców”. 

Umieszczona wewnątrz kolegiaty konfesja świętego arcybiskupa - pustelnika porównywana jest przez fachowców z najbardziej znanymi w Polsce zabytkami tego typu, konfesjami św. Wojciecha w Gnieźnie i św. Stanisława w Krakowie. Warto wspomnieć, że uniejowski sarkofag, ufundowany przez abp. Wacława Leszczyńskiego, stanął  w roku 1667. Ustępuje więc wiekiem jedynie konfesji krakowskiej, będąc starszym od gnieźnieńskiej. Głównym elementem konfesji jest sarkofag w kształcie prostopadłościanu, wykonany z tzw. czarnego marmuru dębnickiego, materiału niezwykle charakterystycznego dla architektury i rzeźby XVII-wiecznej. Wierzchnią część sarkofagu wieńczy naturalnej wielkości półleżąca figura Świętego, ukazana w geście błogosławieństwa. Bogumił w lewej ręce trzyma krzyż, ubrany jest w stój pontyfikalny. W XVIII i na początku XIX wieku konfesję uzupełniono o ażurowe cyborium, czyli baldachim. Zachował się opis wyglądu konfesji, sporządzony w 1855 r. przez L. P. Witkowskiego: „Grób błogosławionego Bogumiła stoi dzisiaj pośrodku kościoła cały wyrobiony z marmuru czarnego, na wierzchu zaś grobowca jest statua duża spiżowa, pięknie w Gdańsku ulana, wystawiająca leżącego arcybiskupa, w uroczysty ubiór przybranego. Nad nim wznosi się na sześciu złoconych kolumnach baldachim, na którego froncie wyobrażeni dwaj geniusze, trzymają herb bł. Bogumiła: różę z pięcioma listkami w czerwonym polu. Na samym zaś wierzchu stoi statua św. Michała z trąbą w dłoni, z napisem św. Bogumilis Thaumaturgus [św. Bogumił Cudotwórca]. (...) Od strony wielkiego chóru, w końcu grobu, jest mensa drewniana, przed którą odprawiają się Msze św., na niej stopień drewniany (...) Na tym stopniu stawiają lichtarze bardzo starożytnej roboty”. Baldachim i inne drewniane elementy konfesji nie przetrwały jednak II wojny światowej, w czasie powojennego remontu – bacząc na czas i koszty – zrezygnowano z ich odtworzenia.

Współcześnie, podczas pierwszej, już zakończonej fazy prac konserwatorskich, dokonano pełnego przeglądu stanu ponad 650-letniej świątyni, a następnie, przy wsparciu finansowym ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, naprawiono mur zewnętrzny w obrębie prezbiterium. Kolejny etap obejmuje całkowity remont północno-zachodniej kaplicy św. Bogumiła wraz z przebudową jej wnętrza.

Na zdjęciu wizualizacja przyszłego wyglądu kaplicy